نامزد واقعی و فوقولاده زیبای رونالدورضا سيف پور*: مدتي است هر هفته جمعه ها ساعت ده شب از شبكه اول سيما شاهد سريالي تلويزيوني با موضوعي تاريخي به نام (كلاه پهلوي ) هستيم. اين سريال با برچسپ سريال ( الف فاخر ) يكي از پرهزينه ترين سريالهاي تاريخ تلويزيون محسوب مي شود.
به گزارش بولتن نیوز، در مورد اين سريال تا كنون حرفهاي زيادي زده اند ونقدهاي بسياري نيز برآن نگاشته اند ؛ از نوع بازيهاي بازيگران ونحوه روايتگري كارگردان گرفته تا اجراي تاتر گونه وفقدان جذابيت لازم براي مخاطب .در اين نوشتار نمي خواهيم به بازگويي هيچكدام از آنها بپردازيم كه بي شك اگرچه تكرار آن براي توجه دست اندركاران همچنان لازم به نظر مي رسد اما نكات مهمتري هم وجوددارد كه نبايد باپرداختن به اين مباحث از آن غافل شويم .
فرآيند توليد يك سريال تلويزيوني در شبكه هاي مختلف صدا وسيما با كمي اختلاف تقريبا مشابه هم است .ابتدا طرحي از سوي يك نويسنده ، طراح يا تهيه كننده به شوراي طرح وبرنامه ارائه مي شود .اين طرح مي تواند ابتدا به ساكن از سوي ارائه دهنده پيشنهاد شود ويا در پي يك سفارش از سوي مديريت شبكه شكل بگيرد .البته در پروژه هايي اينچنين معمولا براساس سياست هاي رسانه ملي طرح كلي به يك نويسنده يا تهيه كننده از ابتدا سفارش داده مي شود ليكن در كل تفاوت چنداني ندارد .اين طرح در شوراي طرح وبرنامه بررسي وپس از تصويب ، مقررمي شود به پشتوانه برآوردمالي انجام شده ، فرآيند تحقيق ونگارش آن شروع شود .
پس از تصويب نهايي فيلمنامه ها توسط فردي به نام ( ناظر محتوايي ) و يا مديريت شبكه مراحل ضبط كار كليد مي خورد . در مراحل ضبط تا تدوين اثر نيز فردي به نام( ناظر كيفي )در تمام مراحل بركيفيت اثر به لحاظ فني ومحتوايي نظارت داشته ومراقبت مي كند تا از اين دو بعد سريال مورد نظر از آنچه ابتدا مقرر بود عدول نكرده يا تنزل نيابد. لذا همانطور كه مي بينيم از لحظه شكل گيري يك ايده تا توليد نهايي اثر حداقل در سه مرحله مي تواند نظارت كيفي از سوي مديريت شبكه صورت گيرد .به اين ترتيب خيلي توقع بالايي نيست كه با آن همه هزينه هنگفت در نهايت شاهد يك اثر كامل وبي نقص حد اقل به لحاظ فرم ومحتوا در سريالهاي رسانه ملي باشيم .
حال سوال اينجاست آيا در مورد اين سريال به اصطلاح فاخر
اما واقعا پرهزينه هم اين فرآيند طي شده واگر شده آيا حاصل كار همان شده كه بايد
؟! به نظر مي رسد مهمترين هدف طراحي شده براي سريال كلاه پهلوي به نقد كشيدن جريان
مدرنيزاسيون در دوران خاندان پهلوي وبيان اين نكته است كه تجددطلبي مذكور براي
ايران نه تنها هيچ چيز به ارمغان نياورده بلكه تماما با دستان بيگانگان واهداف سوء
ايشان نسبت به منابع استراتژيك ايران بطور از پيش طراحي شده وارد كشور شد وايادي
مزدور داخلي وتحصيلكردگان خارجي در قالب روشنفكري نيز به عنوان ابزار دست بيگانگان
ومجريان خواسته هاي ايشان تمام تلاش خود را مصروف داشتند تا به اين شيوه به مملكت
خيانت نموده وخودرا از سودهاي مادي گوناگون بهره مند سازند . اين كه اين سناريو
وبه اين شكل كه بيان شد اساسا درست است يا خير بايد در جاي ديگري به آن بپردازيم
ودر خصوص آن از منظر جامعه شناسي وتاريخ سياسي ايران بحث كنيم اما آنچه ديده مي
شود اينست كه لا اقل رسانه ملي سواي درست يا ندرست بودن ، كامل يا ناقص بودن ، قصد
دارد اين مطلب را در سريال خود بيان كند. براي نيل به اين هدف نيز نويسنده
وكارگردان نام آشناي اثر اين بار به طرز توهين آميزي يك روستاي فرضي عقب افتاده در
ناكجاآباد را با چندين خان ويكي دو شخصيت نمادين به عنوان نماينده طبقه مذهبي سنتي
ومذهبي روشنفكر وبازاري و.... به عنوان نمادي از كشور ايراندر عهد پهلوي انتخاب
كرده واينگونه خواسته تمام اتفاقات 50 سال
تاريخ ايران را در آن خلاصه نمايد .تاكيد مي كنم كه به لحاظ درام ، شخصيت پردازي ،
روايت ، صحنه پردازي ، كارگرداني ، نويسندگي وهرآنچه در خصوص يك سريال عادي قابل
بحث وطرح است مي توان سطر هاي زيادي نوشت كه جاي بحث بسيار دارد اما علي رغم
ميلمان از آن مي گذريم چرا كه ديگران تا حد زيادي گفته اند با اينحال دو نكته مهم
را نمي شود نا ديده انگاشت وبه راحتي از كنارآن گذشت :
سوال مهم اينست كه نويسنده وكارگردان محترم چگونه به خود اجازه داد تا ايران وسيع با آنهمه فراز وفرود سياسي اجتماعي در دوران اواخر قاجار و مشروطه تا سلسله پهلوي را تنها با يك سري حوادث شخصي در خارج از كشور ونهايتا در يك روستاي خيالي در ناكجا آبادي مفلوك خلاصه كند ؟ آيا باورپذير است مدرنيته را تنها با يك خيابان و چند زن بدون چادر نشان دهيم وسپس بخواهيم آن را محكوم كنيم ؟ پيشينه آزادي خواهي مردم ايران در دوره قاجار ودر عين حال 150 سال سلطه عجيب قاجار برايران با آنهمه تبعات سياسي اجتماعي آن براي ايران كه زمينه لازم براي پذيرش مدرنيزاسيون را فراهم كرد در كجاي اين سريال ديده مي شود ؟ آيا مي توان پذيرفت (كلاه پهلوي) تنها با نطق دست وپاشكسته يك مامور دولتي ظرف مدت بيست دقيقه جاي خود را به( كلاه شاپو) در ايران بدهد؟ ..... صدها سوال از اين دست نشان مي دهد كه كارگردان محترم بيننده را عوام تر از عوام فرض كرده است وشكي نيست وقتي چاي قند پهلوي خود را هنگام نوشتن فيلمنامه در استكان كمر باريك ناصرالدين شاهي خود مي نوشيد كوچكترين اهميتي نداد كه قرنها چه برسر اين ملت آمده كه هنوز در پس اين همه سال عكس شاه قاجار از دور استكان كمر باريك وكمر قليان دسته بلند آنها پاك نمي شود!!! چگونه ممكن است پديده مهمي همچون مدنيزاسيون را بدون تحليل اوضاع سياسي اجتماعي حاكم برايران كه باعث سالها سلطه ديكتاتوري پهلوي در پس حكومت بي قيد ولجام گسيخته قاجار براين ملت شد ، نوشت وتحليل كرد واز همه مهمتر انتظار تاثيرگذاري بر مخاطب را نيز داشت ؟ مگر آنكه همه مخاطبين را عوام وبي سواد محض فرض كنيم وباور داشته باشيم همه آنها چشم وگوش خود را تنها به اين سريال سپرده اند كه چه مي گويد تا آويزه گوش كنند بدون هيچ اما واگري !! .
2- فقدان منطق وتاثيرگذاري عكس بر مخاطب :
علي رغم آنچه گفته شد دست اندركاران سريال والبته مديران رسانه ملي انتظار دارند در پايان اين مجموعه ، مخاطب بپذيرد كه «اجراي مدنيزاسيون به آن شكل اصلا مناسب ايران نبوده وبايد آنرا پديده اي شوم بدانيم كه صرفا غربي ، متناسب با شرايط اجتماعي – اقتصادي وسياسي غرب وماحصل جريان تاريخي فرهنگ وتمدن آن خطه بودو هيچ سنخيتي با فرهنگ وجامعه ايراني نداشته وندارد . از اينرو بي شك شاه وخاندان پهلوي خائن بوده ولذا حركت انقلابي مردم ايران در پي اين رويكرد شاه امري محتوم بود كه بايد صورت مي گرفت وخاندان پهلوي برچيده مي شد.!» وقتي آنقدر سطحي به مدرنيزاسيون نگاه مي شود وآنطور غير علمي اوضاع سياسي اجتماعي ايران در عصر پهلوي به تصوير كشيده مي شود دور از انتظار نيست كه اينطور سطحي وشتاب زده نيز به عوامل شكل گيري پيروزي انقلاباسلامي وحركت مردم در سالهاي 42 تا 57 به عنوان آخرين انقلاب بزرگ تاريخ نگريسته شود . انقلابي كه اساس آن برپايه دينمداري بود ونقد مدرنيته تنها يكي از عوامل موثربر آن محسوب مي شد .
... اما مهم آنكه اگر با تمام كاستي ها همين حد اقل را به عنوان يك هدف براي طراحان اين سريال در نظر بگيريم باز مي توانست قابل قبول باشد به شرط آنكه لا اقل مي توانستيم ببينيم در اين سريال از ابزار مناسبي براي نيل به همين هدف حد اقلي استفاده شده واساسا سريال توانسته (ويامهمتر آنكه خواسته !) به اين سمت برود. متاسفانه آنچه عملا در سريال تلويزيوني كلاه پهلوي شاهد آن هستيم ، در تمام صحنه ها، ديالوگهاي توام با منطقي استوار ومحكم از سوي طرفداران تجدد ودر مقابل منطقي ضعيف و متعصبانه وتند از سوي طرفداران سنت ويا درست تر بگوييم دين مداري است ! واين چيزي است كه تعجب بيننده آگاه ونكته سنج را برمي انگيزد ودر ضمير ناخودآگاه مخاطب بي درنگ نفوذ مي كند . قرار بود نويسنده وكارگردان حس هم ذات پنداري مخاطب را در جهتي هم سو با اهداف اثر برانگيزد نه آنكه بيننده رابه سمتي ديگر سوق دهد .اين درحالي است كه در سرتاسر سريال شاهد نطقهاي محكم طرفداران نوسازي ومنطق ضعيف گروه مقابل در پاسخگويي هستيم چيزي كه بيننده با هوش به خوبي درمي يابد . حتي رفتار وكردار وپوشش اين طيف به جاي سنت آكنده از تعصب ودگم انديشي و تحجر است در حالي كه گروه مقابل شيك وتميز وخوش پوش وخوشگو نشان داده شده اند كه هم ذات پنداري مخاطب را به شدت به سوس خود برمي انگيزاند .در اين سريال فاخر وپرهزينه كه بي شك مي بايست انواع نظارتهاي كيفي ومحتوايي با دقت ووسواس بيشتر در آن انجام مي شد از قابليتهاي بي حد آموزه هاي ديني آنگونه كه شايسته بود ، حد اقل به ميزان اثر گذاري آن بر تاريخ سياسي - اجتماعي ايران ، سخني شايسته در ميان نيست . اينجاست كه مي توان گفت : كلاه پهلوي بر سر رسانه ملي كلاه گذاشت!! .
موضوع عدم نظارت برمحتواي توليدات رسانه ملي هر از گاهي از
سوي منتقدين گوشزد مي شود اما اين مهم گويا قرارنيست حل شود جالب اينكه همانطور كه
ديديم حد اقل سه مرحله نظارت در فرآيند توليد پيش بيني شده است از اينرو مي توان
نتيجه گرفت يا اين نظارتها كاملا اسمي وغير واقعي است ويا اينكه ناظران از سواد ،
دانش وبينش كافي برخوردار نيستند كه در هردو حالت برازنده نيست. چه اشكالي دارد
حتي در پايان يك سريال يك پژوهش تحليل محتوا توسط نهاد هاي تحقيقاتي بي طرف ( نه
واحد پژوهش سازمان صدا وسيما كه خود وابسته به آن سازمان است ) ضورت پذيرد تا اين
كاستي ها تحليل وبررسي شده وبراي آينده مورد توجه قرارگيرد ؟ به هرحال بايد سريال
فاخر ! كلاه پهلوي را از ابعاد مختلف ناموفق ارزيابي كرد .اين سريال نه تنها
نتوانست آنگونه كه بايد در جذب مخاطب موفق باشد (حداقل در مقايسه با سريالهاي دم
دستي شبكه هاي ماهواره اي ) ونه تنها نتوانست به پشتوانه تحقيقي جامع وكامل تصويري
از ايران آن عصررا به نمايش در آورد بلكه حتي در عمل به گونه اي عمل كرد كه در مخاطب
اغلب تاثيري مخالف آن چيزي كه انتظار مي رفت بر جاي گذاشت
مطالب مرتبط
عـکــس های سریال کلاه پهلوی
تصاویر جدید از سریال کلاه پهلوی
عکس های پشت صحنه سریال کلاه پهلوی
گاف های رنگارنگ در کلاه پهلوی!+عکس
واکنش «کلاه پهلوی»ها به یک گزارش
تصاویر کمتر دیده شده از «کلاه پهلوی»
عکس های خنده دار و بسیار بامزه
رقابت احسان علیخانی و علی ضیا در لحظه تحویل سال
گاف در سریال مادرانه 
عکس های جدید از لیندا کیانی و همسر و مادرش
30 عکس جدید از آناهیتا نعمتی+بیوگرافی